فرض کنید وب‌سایت‌تان مغازه‌ای آنلاین در دل یک مرکز خرید است. حالا نوع سرور منتخب شما، تعیین می‌کند مغازه‌تان (سایتتان) یک کیوسک گوشه حیاط یا یک دفتر مرکزی با امکانات کامل و ویترین جذاب باشد. سوال اینجاست کدام نوع هاست برای کسب‌وکار مناسب‌تر است؟» در ادامه، با انواع سرور آشنا می‌شوید. پس از خواندن این مطلب، خواهید فهمید بهترین نوع سرور برای کسب‌وکار شما چیست.

سرور چیست؟ (تعریف ساده و بدون شاخ و برگ فنی)

اگر بخواهیم پاسخ این سوال که سرور چیست به زبان ساده بدهیم، می‌توان گفت کامپیوتری همیشه روشن است و به دیگر دستگاه‌ها خدمات می‌دهد؛ خدماتی مانند میزبانی وب‌سایت، ذخیره داده، اجرای اپلیکیشن یا پاسخ به درخواست کاربران را انجام می‌دهد. چه صاحب یک کسب‌وکار اینترنتی بوده یا قصد تست و توسعه اپلیکیشن، ارسال ایمیل یا ذخیره اطلاعات را دارید، نیاز است برای خرید سرور مجازی اقدام کنید.

برای درک بهتر، فرض کنید وب‌سایت شما مثل یک مغازه آنلاین است؛ حالا این مغازه باید جایی قرار بگیرد که همیشه باز باشد، فایل‌ها و محصولاتش را ذخیره کند و به بازدیدکنندگان پاسخ دهد. سرور، همان مغازه‌دار همیشه‌بیداری‌ست که شب و روز به درخواست‌های مشتری‌ها پاسخ می‌دهد.

دسته‌بندی کلی انواع سرور از نظر منابع؛ معرفی ۴ دسته اصلی

تصور کنید هر نوع سرور، یک میزبان متفاوت برای سایت یا نرم‌افزار شماست؛ از مهمان‌خانه‌های ساده‌ اشتراکی گرفته تا پنت‌هاوس‌های اختصاصی و هوشمند. در ادامه مطلب سرور چیست و انواع آن، با مهم‌ترین انواع سرور آشنا می‌شویم:

۱. سرور اختصاصی (Dedicated Server)؛ خانه‌ای کاملاً شخصی در دنیای دیجیتال!

سرور اختصاصی، یعنی تمام منابع یک سرور فیزیکی فقط برای شماست. هیچ کاربر دیگری روی این سیستم میزبانی نمی‌شود. بیشترین قدرت، بالاترین کنترل، بهترین امنیت را با هزینه‌ بیشتر دراختیار دارید. انواع سرور فیزیکی شامل موارد زیر است:

• سرور تاور (Tower Server)
• سرور تیغه‌ای (Blade Server)
• سرور رک‌مونت (Rackmount Server)
• سرور High Performance (سرور با کارایی بالا)

مناسب برای: وب‌سایت‌های پرترافیک، اپلیکیشن‌های سنگین، کسب‌وکارهای حساس به امنیت

۲- سرور مجازی (VPS - Virtual Private Server)؛ منابع اختصاصی با هزینه منطقی

VPS ترکیبی از قدرت و صرفه‌جویی است. در این نوع سرور منابع مشخص و ایزوله‌شده‌ دارید، اما روی یک سرور فیزیکی با کاربران دیگر قرار دارد که با استفاده از فناوری مجازی‌سازی منابع آن از هم جدا شده است. انگار در یک ساختمان، واحد شخصی خودتان را دارید؛ نه کسی در منابع شما دخالت می‌کند، نه هزینه‌های سرسام‌آور می‌پردازید.

مناسب برای: فروشگاه‌های اینترنتی، سایت‌های در حال رشد، پروژه‌های حرفه‌ای

۳. سرور ابری (Cloud Server)؛ انعطاف‌پذیر، هوشمند، همیشه در دسترس

در سرور ابری میزبانی روی چندین سرور به‌طور هم‌زمان صورت می‌گیرد. اگر یکی از سرورها قطع شود، بقیه وارد عمل می‌شوند. مانند اینکه همیشه یک نسخه‌ پشتیبان زنده همراه دارید. مقیاس‌پذیری، دسترسی بالا و پایداری، از ویژگی‌های برجسته‌ این نوع سرور است.

مناسب برای: استارتاپ‌ها، اپ‌های تحت وب، وب‌سایت‌های با ترافیک متغیر

۴. سرور اشتراکی (Shared Hosting)؛ میزبانی اقتصادی برای شروع مسیر آنلاین

در هاست اشتراکی، منابع یک سرور بین چندین کاربر تقسیم می‌شود. این نوع سرور، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای وب‌سایت‌های نوپا یا شخصی محسوب می‌شود اما با محدودیت در عملکرد و کنترل همراه است.

مناسب برای: وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌های شخصی، کسب‌وکارهای کوچک

۸ نمونه از اصلی‌ترین انواع سرور از نظر کاربرد

همان‌طور که یک آشپزخانه صنعتی برای پخت غذا به تجهیزات خاص خودش نیاز دارد، دنیای دیجیتال هم برای اجرای هر خدمت یا اپلیکیشن، از نوعی خاص از سرور استفاده می‌کند.در این دسته‌بندی، فارغ از اینکه نوع سرور شما مجازی یا فیزیکی بوده، کاربرد موردانتظارتان اهمیت دارد. در ادامه، با مهم‌ترین انواع سرور از نظر کاربرد تخصصی آشنا می‌شوید:

۱. وب‌ سرور (Web Server)

وقتی وارد یک وب‌سایت می‌شوید، با یک وب‌ سرور در حال تعامل هستید. این سرورها مسئول ذخیره، پردازش و ارائه‌ محتوای سایت به مرورگر کاربر هستند. درخواست‌هایی که از سمت مرورگر به سرور ارسال می‌شوند، اغلب از نوع GET (نمایش اطلاعات) یا POST (ارسال اطلاعات، مثل فرم‌ها) هستند. وب‌سرورها معمولاً «هدلس» (بدون رابط گرافیکی) هستند تا منابع سخت‌افزاری‌شان به‌طور کامل صرف اجرای سریع‌تر وب‌سایت‌ها شود.

• مثال‌ها: Apache، Nginx، Microsoft IIS
• کاربرد: نمایش صفحات وب، اجرای اسکریپت‌های سرور مثل PHP یا ASP.NET، پاسخ‌گویی به درخواست‌های کاربران

🧠 ۲. سرور دیتابیس (Database Server): انبار داده‌ها و حافظه‌ی دیجیتال

داده‌های کاربران، محصولات، سفارش‌ها و هر نوع اطلاعات پویا روی دیتابیس سرور ذخیره می‌شوند. این سرورها معمولا در پشت صحنه با وب‌سرورها در ارتباط‌ند و پاسخ درخواست‌های پیچیده را با دقت بالا ارائه می‌دهند. تفکیک سرور دیتابیس و وب‌سرور باعث امنیت بیشتر می‌شود. اگر کسی به وب‌سرور نفوذ کند، دیگر به اطلاعات حساس دیتابیس دسترسی نخواهد داشت.

• مثال‌ها: MySQL، MariaDB، Oracle DB، Microsoft SQL Server
• کاربرد: ذخیره و بازیابی اطلاعات، اجرای کوئری‌ها، مدیریت ساختار داده‌ها

۳. سرور ایمیل (Mail Server): پستچی قابل‌اعتماد دیجیتال

هر زمان ایمیلی ارسال یا دریافت می‌کنید، در واقع یک سرور ایمیل نقش واسطه را ایفا کرده است. معروف‌ترین پروتکل در این زمینه SMTP است که اطلاعات را از فرستنده به گیرنده منتقل می‌کند. در سرویس‌های مدرن، سرور ایمیل معمولا با وب‌سرورها ترکیب شده و کاربران از طریق وب‌میل، ایمیل‌های خود را بررسی می‌کنند.

• مثال‌ها: Postfix، Microsoft Exchange، Exim
• کاربرد: ارسال، دریافت و مدیریت ایمیل‌ها، ایجاد ایمیل‌های اختصاصی با دامنه شخصی

۴. سرور پروکسی (Proxy Server): لایه امنیتی و میانجی هوشمند

سرور پروکسی بین کاربر و اینترنت قرار می‌گیرد. وقتی شما درخواستی برای یک سایت ارسال می‌کنید، ابتدا این درخواست وارد سرور پروکسی می‌شود. این سرور می‌تواند آن را بررسی، تغییر، یا حتی کش کرده و بعد برای سایت مقصد ارسال کند. امنیت بالاتر، IP مخفی، فیلتر کردن محتوا یا افزایش سرعت لود با کشینگ از جمله نتایج استفاده از این سرور است.

• مثال‌ها: Squid Proxy، HAProxy
• کاربرد: امنیت شبکه، مدیریت پهنای باند، مخفی کردن IP، کنترل دسترسی

۵. سرور DNS: مترجم نام‌ها به IP

DNS Server همان دایرکتوری اینترنت است. شما نام سایت را وارد می‌کنید و این سرور آن را به IP واقعی‌اش ترجمه می‌کند تا مرورگر بتواند با سرور اصلی ارتباط بگیرد. DNSها به‌صورت سلسله‌مراتبی کار می‌کنند و ممکن است برای انتشار نام دامنه، ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان لازم باشد.

• مثال‌ها: BIND، Google DNS (8.8.8.8)
• کاربرد: تبدیل نام دامنه به IP، تسهیل ارتباط کاربران با سایت‌ها، افزایش سرعت بارگذاری

۶. سرور فایل (File Server): بایگانی قابل‌دسترسی ۲۴/۷

در محیط‌های سازمانی، سرور فایل به کارکنان اجازه می‌دهد تا فایل‌ها را بین سیستم‌ها به اشتراک بگذارند. برخلاف FTP، این سرورها معمولاً به‌صورت محلی روی شبکه داخلی نصب می‌شوند و دسترسی‌ها به‌صورت دقیق مدیریت می‌شود.

• مثال‌ها: Windows File Server، Samba (در لینوکس)
• کاربرد: اشتراک‌گذاری فایل، کنترل سطح دسترسی، مدیریت پوشه‌های مشترک

۷. سرور FTP: تونل انتقال فایل‌ها

سرورهای FTP برای انتقال فایل از طریق اینترنت طراحی شدند. کاربران با نرم‌افزارهای کلاینت FTP به این سرورها متصل می‌شوند و فایل‌هایی را آپلود یا دانلود می‌کنند. در نسخه‌های امن، از پروتکل‌هایی مثل FTPS یا SFTP (بر پایه SSH) استفاده می‌شود.

• مثال‌ها: FileZilla Server، vsFTPd
• کاربرد: میزبانی فایل برای دانلود، پشتیبان‌گیری، تبادل داده با مشتریان یا همکاران

۸. DHCP Server: مسئول پیکربندی خودکار شبکه

در شبکه‌های بزرگ، وارد کردن دستی IP برای هر سیستم کابوس بزرگی است. سرور DHCP این کار را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. هر زمان دستگاهی به شبکه وصل می‌شود، یک IP و دیگر تنظیمات به‌صورت خودکار به آن اختصاص داده می‌شود.

• مثال‌ها: ISC DHCP، Windows DHCP Server
• کاربرد: تخصیص خودکار IP، کاهش خطای انسانی، افزایش بهره‌وری شبکه‌های بزرگ

جدول مقایسه انواع سرور در یک نگاه

نوع سرور	نقش و کاربرد اصلی
وب‌سرور (Web Server)	ارائه صفحات وب، پردازش درخواست‌های HTTP
سرور پایگاه داده (Database Server)	ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها برای اپلیکیشن‌ها
سرور ایمیل (Email Server)	ارسال، دریافت و مدیریت ایمیل‌ها
سرور پروکسی وب (Web Proxy)	واسطه میان کاربر و سرور مقصد، افزایش امنیت و کشینگ محتوا
سرور DNS	تبدیل نام دامنه به IP و بالعکس
سرور FTP	آپلود و دانلود فایل‌ها، انتقال فایل‌ها بین کلاینت و سرور
فایل سرور (File Server)	اشتراک‌گذاری فایل‌ها در شبکه داخلی سازمان‌ها
DHCP سرور	اختصاص خودکار IP و تنظیمات شبکه به کلاینت‌ها

چطور سرور مناسب را انتخاب کنیم؟

برای انتخاب سرور مناسب باید چند فاکتور کلیدی را در نظر بگیرید؛ فاکتورهایی که به‌طور مستقیم بر سرعت، پایداری، امنیت و حتی اعتبار سایت شما تأثیر می‌گذارند.

میزان ترافیک سایت

اگر سایت شما بازدیدکننده کمی دارد، سرور اشتراکی یا VPS ارزان ممکن است کافی باشد. برای سایت‌های پرترافیک یا فروشگاه‌های آنلاین، VPS قدرتمند یا سرور اختصاصی ضروری است.

بودجه و هزینه‌ها

سرور اختصاصی اگرچه حرفه‌ای بوده اما گران است. اگر بودجه محدود دارید، VPS یا حتی سرور ابری با قابلیت ارتقاء پلکانی، انتخاب هوشمندانه‌تری‌ست.

سطح دانش فنی

در سرور اختصاصی یا VPS باید بتوانید سیستم‌عامل، امنیت و بکاپ را مدیریت کنید. اگر تخصص فنی ندارید، سروری با کنترل پنل مدیریت‌شده یا هاست مدیریت‌شده انتخاب بهتری است.

امنیت اطلاعات

سایت‌هایی که داده‌های حساس کاربر (مثل فروشگاه‌ها، سایت‌های پزشکی، مالی یا آموزشی) را ذخیره می‌کنند، باید از سرورهای امن‌تر مثل VPS با فایروال اختصاصی یا سرور اختصاصی استفاده کنند.

قابلیت ارتقاء (Scalability)

اگر کسب‌وکارتان رشد می‌کند (یا انتظار رشد دارید)، سروری را انتخاب کنید که به‌راحتی قابل ارتقاء باشد. سرورهای ابری (Cloud) در این زمینه بهترین گزینه هستند.

زیرساخت قوی با انتخاب بهترین نوع سرور از ایران هاست

انتخاب سرور، شبیه انتخاب زیرساخت برای ساختن یک ساختمان چندطبقه است؛ اگر پایه‌ درست نباشد، هرچقدر هم که نمای سایتتان جذاب باشد، در اولین موج ترافیک یا حمله امنیتی فرو می‌ریزد! اگر هنوز بین گزینه‌ها مردد هستید، پلن‌های حرفه‌ای ایران‌هاست برای انواع نیازها به شما کمک خواهد کرد. برای مشاهده قیمت سرور و پلن‌ها می‌توانید به سایت ایران هاست به آدرس iranhost.com مراجعه کنید.